Krzyżówka – protoplasta Scrabble – skąd się wzięła? Jaka jest jej historia?

Krzyżówka -prehistoria Scrabble. Skąd wzięło się układanie wyrazów z liter w Scrabble? Scrabble a historia krzyżówki.

Patrząc na światową popularność, jaką cieszy się zabawa w Scrabble, trudno zapomnieć o jej rzeczywistej genezie. Jest nią rzecz jasna krzyżówka. Słowna zagadka, w której zadaniem odbiorcy jest wpisanie w odpowiednie miejsca odgadniętych wcześniej słów.

Definiowanie pojęcia krzyżówki brzmi w tym momencie nieomal niedorzecznie. W końcu każdy z nas wie, czym jest krzyżówka. Tak samo, jak wiemy, czym jest Scrabble. Ale nie zawsze tak było. Jaka jest geneza popularnej krzyżówki, a tym samym również gry w Scrabble? Przyglądamy się jej historii.

Scrabble sprzed wieków

Przyglądając się genezie układania słów sięgnąć można aż do przełomu XVIII i XIX wieku. Pierwsze tego rodzaju układanki słowne pojawiły się jeszcze w okolicach roku 1795. Były one jednak dużo prostsze i opierały się jedynie na konstruowaniu słowa z liter w taki sposób, by układały się jednocześnie w pionie i poziomie.

Genezę samego słowa “krzyżówka” notuje się zaś na rok 1862. Pojawiło się ono wtedy w amerykańskim, przeznaczonym dla najmłodszych miesięczniku “Our Young Folks”. Forma słowa z liter była jednak nieco odmienna od współczesnej (ang. “word-cross” nie zaś, jak obecnie “crossword”)

Historycznie więc obecność ograniczona była często do książek czy czasopism dla dzieci. Miało to jeszcze niewiele wspólnego ze złożonością Scrabble czy Literaki.

XX wiek – prawdziwe początki – krzyżówka

Krzyżówka w formie takiej, jaką znamy ją obecnie, zaistniała po raz pierwszy dopiero w roku 1913. Pojawiła się w nowojorskiej gazecie “New York World” jako dzieło autorstwa Arthura Wynne’a. Ten angielski dziennikarz jest więc powszechnie uznawany za faktycznego wynalazcę krzyżówki.

To również ta gazeta odpowiedzialna jest za ostateczne ugruntowanie angielskiego terminu “crossword” (z którego wzięła się polska “krzyżówka”). Wcześniej przyjmowaną kolejność słów zmienił na potrzeby publikacji jej grafik.

Od krzyżówki do Scrabble

W ciągu następnych kilku lat krzyżówki zaczęły być publikowane w szeregu ukazujących się cyklicznie periodyków. Do lat 20. zaczęły już być swoistym fenomenem, chętnie komentowanym i dyskutowanym w gronie czytelników gazet. Zaczęły się pojawiać pierwsze książki, w całości wypełnione krzyżówkami.
Angielski termin “crossword” trafił do słownika Oxfordu w roku 1933. Było to już dwa lata po tym, jak nowojorski architekt Mosher Butts wynalazł grę w Scrabble. Opatrzył ją wtedy mianem “criss-cross” – również w nazewnictwie niewątpliwie inspirując się krzyżówką.

Scrabble a krzyżówka? Niemożliwe

Nie da się więc zaprzeczyć, że geneza Scrabble czy Literaki jest nierozłącznie związana z krzyżówką. Co fascynujące, to jak niedługo po ugruntowaniu się kształtu krzyżówki została zaprojektowana ta popularna gra planszowa. Zdaje się to mówić co nieco o jej wrodzonym potencjale do fascynowania odbiorców i skłaniania ich do projektowania własnych układanek słownych.

Dziś zarówno krzyżówki online jak i Scrabble pozostają jedną z najpopularniejszych a jednocześnie najprostszych rozrywek słownych. Patrząc wstecz nietrudno jednak odnieść wrażenie, że ich historia nie jest tak dawna, jak mogłoby się wydawać. Jedno jest jednak pewne – z pewnością zostaną z nami na długo.

A może tworzysz krzyżówki? Sprawdź to darmowe narzędzie do tworzenia krzyżówek online puzzle maker

A może rozwiązujesz krzyżówki? Sprawdź darmową stronę dzięki której rozwiążesz każdą krzyżówkę https://mots-croisés.fr/

Jeśli rozwiązujesz krzyżówki w języku polskim polecamy tę stronę https://krzyżówka.pl/

Lubisz grać w Scrabble? Sprawdź to unikalne narzędzie, aby wygrywać w każdej grze Tricher au Scrabble

A może potrzebujesz policzyć słowa w tekście? Zrobisz to dzięki Conta Parole

Możesz także policzyć słowa i litery dzięki Contador de Palabras